مراسم رونمایی از قرآن نستعلیق در کتابخانه ملی

انتشار قرآن نفیس به خط نستعلیق

انتشارات سرمدی به تازگی قرآن کریم را به خط نستعلیق و با ترجمه روان فارسی و قلم هوشمند منتشر کرده است. مراسم رونمایی از این قرآن در بیست‌وهفتم آذر ماه در ساختمان اسناد و کتابخامه ملی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.این نشر از قران کریم با کتابت استاد محمد حبیبی است و برای اولین بار بر روی قلم هوشمند با قرائت اساتید بزرگ و مشهور جهان و نیز قرائت ترجمه فارسی منتشر گردیده و مترجم آن استاد ابوالفضل بهرام پور می‌باشد.

مراسم رونمایی با حضور دکتر اسحاق صلاحی و معاونت پژوهش دکتر صفی‌پور (دبیر همایش پژوهش‌ها) و فعالان و پژوهشگران قرآنی، از جمله حاج آقا شریف از سازمان محترم دارالقران و نمایندگانی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران محترم سازمان کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و دیگر شخصیت‌های علمی و اجتماعی برگزار گردید.

مراسم با تلاوت آیاتی از قرآن توسط آقای خلیلی دانشجوی کارشناسی قرآن و حدیث از مؤسسه خیریه عصای سفید آغاز گردید و سپس سرود مقدس جمهوری اسلامی ایران توسط گروه سرود مؤسسه خیریه عصای سفید اجرا شد.

سپس دکتر صفی‌پور معاونت پژوهش و دبیر همایش سخنان مبسوطی در خصوص بزرگداشت هفته پژوهش و مراسمی که برگزار می‌شود بیان داشت. بعد از این افتتاحیه، دکتر اسحاق صلاحی ریاست محترم سازمان ملی اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی بیانات مشروحی در خصوص کتابخانه، هفته پژوهش و ترغیب دانشجویان و دانش‌پژوهشان و آحاد مردم نسبت به استفاده از کتابخانه و سیاست‌های جذب اهالی علم و قلم بیان داشت. پس از این، چند تن از پژوهشگران منتخب به ایراد سخنرانی پرداختند.

محمدتقی سرمدی مدیر انتشارات سرمدی که در ساعات قبل در سالن مجاور با شبکه‌های مختلف صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری‌ها توضیحات لازم را درباره ویژگی‌های این سبع از قرآن کریم داده بود، به جایگاه رفته و گزارشی از آنچه طی ده سال برای تولید کلام وحی گذشته بود بیان داشت و از محمد حبیبی، ابوالفضل بهرام‌پور، محمدرضا اشرفی و محمد مقصودی تشکر کرد.

مدیر انتشارات سرمدی در خصوص انتشار و تولید قرآن گفت: بي­ترديد تهية اين مصحف شريف با اين ويژگي­ها جز به ياري خداي متعال امکان‌پذير نمي­شد و اين نيز از جمله الطاف و نعمات بي­حد خداي عزّ و جلّ است که سپاس و حمدش گفتن در همه عمر، کفاف نقطه­اي از آن همه نمي­کند. با اين حال، به عنوان مدير انتشارات سرمدي اميدوارم و از درگاه احديت مي­طلبم که ثواب نشر و ترویج کلام وحی را در وهلة نخست به روح پدرم، مرحوم حاج ابراهیم سرمدی و مادرم حاجیه خانم زهرا شاکری، و در وهلة بعد به همة بزرگان و اساتیدی که حقی بر گردن اینجانب داشته‌اند برساند و برکات نشر اين قرآن را شامل حال همة کساني که در انتشار آن ياريگر بوده­اند بگرداند؛ به ويژه اعضاي خاندان و خانواده و بالاخص همسرم که مشفقانه و مجدانه در مراحل مختلف حضور داشته­اند. لازم می‌دانم از مسئولین وقت دارالقرآن الکریم و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز سپاسگزاری نمایم. همچنین تشکر ویژه خود را از ریاست محترم سازمان و اسناد و کتابخانه و معاونت پژوهش که مساعدت ویژه برای برگزاری مراسم رونمایی از قران کریم چاپ انتشارات سرمدی را داشتند ابراز می‌دارم.

در مراسم رونمایی قرآن، همچنین محمد اعتماد، مدیر عامل و ریاست هیئت مدیره مؤسسه خیریه عصای سفید، محمدحسن اصغرنیا، محمدعلی انصاریان، دکتر قدمی، آقای معروفی و همچنین آقای آذین، آقای صالح‌پور و مهندس مقدس‌زاده، عضو مؤسسه خیریه حضرت فاطمه الزهرا(س) حضور داشتند.

در طی رونمایی، مهندس محمد مقصودی دربارة قلم هوشمند بصیر برای حضار توضیحات جامعی ارائه نمود. در پایان مراسم نیز نسخی از این قرآن نفیس به شخصیت‌ها، خبرگزاری‌ها و پژوهشگران و عزیزانی که با مجموعه انتشارات سرمدی و قلم بصیر و سازمان اسناد ملی ایران ارتباط داشتند اهدا گردید و مراسم همزمان با پخش اذان ظهر پایان یافت.

***

قرآن کتاب آسمانی و مقدس مسلمانان که به معنای «کتاب خواندنی» است، مصحف دینی کلیة فرق اسلامی بوده ‌و به اتفاق آراء آن را بهترین و نخستین اثر به زبان شیوا و فصیح زبان عربی دانسته‌‌اند. این کتاب گرچه به زبان رسول اکرم(ص) خاتم پیامبران عالم جاری شده، ‌اما در حقیقت کلام خدا و آخرین کتاب آسمانی است که نازل شده و آنچه در آن از حروف و قرائات و اسالیب لغوی و مجازات کلامی می‌باشد، به عینه با «ام‌الکتاب» که در «لوح محفوظ» در آسمان اعلی نگاهداری می‌شود، مطابقت دارد و آن از تمامی معجزات عظیم‌تر است. قرآن مجید آنچنان جامع جمیع تمامی علوم و فنون و حکمت روزگار است که اگر همة دانشمندان و نویسندگان و پژوهندگان و فیلسوفان برجستة جهان جمع شوند، با همکاری یکدیگر نمی‌توانند مانند آن را پدید آورند[1].

در زمانی که قرآن مجید تألیف یافت زبان عربی با خطی بسیار ناقص نوشته می‌شد؛ آنهایی که دارای دانش کامل و جامعی از زبان عربی نبودند از این خط سر در نمی‌آوردند. امری ضروری بود که اولاً با ایجاد نوعی خط کافی و رسا متن قرآن را از تحریف حفظ نمایند و ثانیاً قواعد نحوی زبان عربی را تنظیم و تدوین کنند. به همان نسبت که این دو نیاز در ولایات سابق ایران بیشتر احساس می‌شد، در شهرهای نظامی عراق نیز کوشش‌های اولیه برای ایجاد آنها انجام می‌گرفت[2].

این کتاب مقدس 114 سوره دارد که بنا به مشهور 95 سورة آن مکی و بقیة 19 سورة آن مدنی هستند. یک چنین معجزة الهی و از جمله نعمت‌های عظیم و ماندگار به مدت بیست تا بیست‌وسه سال بر پیامبر بزرگوار اسلام و معلم و مفسر قرآن وحی شده، و آن کتاب سراسر نور و رحمت و فضیلت ابدی، ‌از همان ابتدا هادی و حامی و یاور بشر گردیده است.

هر آیه و سورة آن را صحابه و کاتبان وحی بر روی تکه‌های پوست یا استخوان‌های پهن مثل استخوان کتف و دنده، و یا لیف خرما و سنگ‌های پهن نوشتند. آنگاه که حضرت محمد(ص) رحلت فرمودند، قرآن به طور مکتوب، و یا محفوظ در سینة گروهی از مسلمانان به نام قرآن به عالم بشریت رسید. یکی از اسلام‌شناسان معروف غرب در همین زمینه می‌نویسد: «چیزی از رحلت حضرت محمد(ص) نگذشته بود که بالاخره پیروانش سخنان وحی شده به او را بیشتر از طریق حافظة اشخاص گردآوری و در یک مجلد واحد تألیف نمودند که به نام قرآن که به نظر می‌رسد معنی اصلی آن کتاب قرائت باشد نامیده شد. هیچ شکی در صحت و صدق این مجموعه، قابل تصور نیست. در نظر مسلمین قرآن کلام خداست که کلمه به کلمه به وسیله فرشته‌ای به نام جبرئیل به پیامبر او حضرت محمد(ص) الهام شده است. مفاهیم قرآن تا انتها تصورات دینی و فلسفی را بر حسب عمل نمادین و یا توصیف نمادین بیان می‌نماید.»[3]

در تدوین و فراهم آوردن مصاحفی از قرآن، علی‌بن‌ابیطالب(ع)، سعد بن نعمان ابو دردا، معاذبن جبل، زیدبن ثابت،‌ ابی‌بن کعب و چند تن دیگر از مسلمانان صدر اسلام همت گماشتند. از این مصاحف، مصحف زیدبن ثابت پس از رحلت حضرت رسول اکرم(ص) به دست ابوبکر افتاد و پس از او به عمر رسید، و پس از آن در انجمنی که زیر نظر هیئتی به نام انجمن جمع قرآن تشکیل شد، اساس جمع‌آوری آن گردید. عثمان دستور داد که انجمن مزبور مصاحف پراکنده را جمع‌آوری نموده و با شهادت اصحاب پیغمبر قرآنی را که اکنون در دست مسلمانان است، فراهم آورند، و برای آنکه اختلافی پیش نیاید، همة پاره‌های قرآن را که گردآوری شده بود سوزاندند. آنگاه نسخة رسمی آن را که «مصحف عثمان» و یا «مصحف امام» نامیده می‌شد، تکثیر کرده به تمامی شهرها و ممالک قلمرو اسلامی فرستاد.

بعدها قرآن را به ترتیب روزهای ماه به سی جزء بخش کردند. جزء آخر آن از سورة نبأ آغاز شده و به «معوذتین» پایان می‌یابد. هر جزء را نیز به چهار حزب تقسیم کردند و به این ترتیب قرآن مجید 120 حزب دارد.

قرآن در حقیقت کامل‌کنندة حقایقی که در ادیان آسمانی دیگر و مذاهب پیشین وجود داشته، می‌باشد. کتاب‌های مُنزل پیش از قرآن مانند تورات، زبور و انجیل همه بر حق و صحیح هستند، اما در مقام و منزلت و فضیلت معنی و تمامیت بیان به پای قرآن نمی‌رسند. قرآن گرچه به زبان رسول اکرم(ص) جاری شده است، اما در واقع کلام خداوند بزرگ می‌باشد و آخرین کتاب آسمانی است که نازل شده است.

سوره‌های قرآن به ترتیب طول و نه به ترتیب نزول آنها مرتب شده و از سوره‌های طولانی آغاز گشته و به سوره‌های کوتاه ختم می‌شود. چون تاریخ نزول سوره‌های کوتاه عموماً قدیم‌تر است، بنابراین نظم موجود بر خلاف ترتیب تاریخ می‌باشد. سوره‌های مدنی که در اول قرآن آمده دارای هدف عملی و اسلوب معمولی است؛ در حقیقت تمامی احکام و فرایض اسلام نه تنها به شکل شریعتی نو درآمده بلکه مقدمات تشکیل یک دولت بزرگ اسلامی نیز فراهم گردیده است. سوره‌های مکی بیشتر جنبة معنوی و اسلوب شاعرانه دارد و در آخر قرآن جای دارد. بنابراین، شایسته است که قرائت این کتاب از آخر آن آغاز گردد.

اسلوب قرآن بین شعر و نثر است. بسیاری از عبارات آن نیز مقفّی (قافیه‌دار) است، اما تابع وزن و قافیة خاص و منظم نمی‌باشد. در مجموع، از منظر معنویت قدسی، انسان با قرائت واژگان ساده و بسیط ولی جامع و پرمعنای آیات قرآن در می‌یابد که معیار بین انسان زنده و مرده معنویت او است و چه بسا افرادی که از نظر جسمی زنده‌اند اما از نظر معنوی مرده‌اند:

قرائت و حفظ قرآن بخصوص در صدر اسلام از نخستین فرایض دینی مسلمانان به شمار می‌رفت. قرآن کریم در همین زمینه می‌فرماید: «فاقرَؤُا ما تیسّرَ[4]»؛ یعنی «پس قرآن را هر مقدار که برایتان میسّر است بخوانید». پیامبراکرم(ص) در این باره می‌فرماید: «یکی از با فضیلت‌ترین عبادات امت من، خواندن قرآن است.» و در جایی دیگر فرموده‌اند: «خانة خود را با خواندن قرآن روشنایی بخشید.» لذت خواندن و شنیدن قرآن مجید آنچنان زیاد است که در زمان رسول اکرم(ص) دشمنان ایشان که از روی تکبر و غرور و خودخواهی نمی‌خواستند به حضور ایشان بیایند و یا مسلمان شوند، بی‌خبر از یکدیگر و در تاریکی شب و نزدیک مسلمانان خود را پنهان می‌ساختند تا قرآن خواندن حضرت محمد(ص) و یاران او را گوش دهند. حتی گاهی اوقات پیامبر(ص) به اصحاب خود دستور می‌داد تا در نزد او قرآن بخوانند و خود به آن گوش فرا می‌داد. هنگامی که از رسول خدا(ص) سؤال شد: «چه کسی در خواندن قرآن صوتش نیکوتر است؟» فرمود: «آن کسی که هنگام شنیدن قرائت قرآن، خدا ترسی را در آن می‌بینی؟» همچنین پیامبر گرامی اسلام فرموده است: «بهترین شما کسی است که قرآن را یاد می‌گیرد و یاد می‌دهد.» علی(ع) که در تدوین قرآن بیش از دیگران کوشش نموده دربارة اهمیت قرآن می‌فرماید: «خداوند تعالیم قرآن را برطرف کنندة تشنگی عالمان، بهار دل‌های فقیهان، مقصد و منظور تلاش و کوشش صالحان قرار داده است، دوایی است که پس از آن دردی نیست و نوری است که با آن ظلمتی نیست، و ریسمانی است که چنگ زدن به آن اطمینان‌بخش، و پناهگاهی است که محل آن بلند و استوار است.»[5]