تاریخ پزشکی جلد چهارم

قارۀ اروپا با ده میلیون کیلومتر مربع وسعت که کوچکترین قطعات پنجگانۀ پزشکی و قسمت غربی بر قدیم است، از قرن هیجدهم به بعد ظهور تمدن جدید موجب ترقیات سیاسی، اقتصادی و پیشرفت علوم و صنایع در آن گردید و از آنجا به قاره‌های دیگر انتقال یافت. لیکن پیش از آن مشرق‌زمین و یونان گاهوارۀ پزشکی و درمان جهان محسوب می‌شدند. در مجموع طب و طبابت اروپا منحصر به امپراطوری روم و پس از گسترش دین مسیح متکی به شیوه‌های درمانی کلیسایی بود. پزشکی شعبه‌ای از الهیات محسوب می‌گردید؛ بهره‌گیری از معجزات حضرت عیسی‌(ع)، حواریون و قدیسین رواج داشت. به همین دلیل به جای تأسیس مؤسسات بهداشتی و درمانی و آموزش پزشکی، صومعه‌ها و دیرهای کوچک و بزرگ ایجاد گردیدند و نیازمندان جهت التیام دردهای خود بدانها متوسل می‌شدند. به عنوان مثال، کلیسای جامع میلان را به منزلۀ هدیه به مریم عذراء ساختند تا کودکانی که در خردسالی به علت ابتلای به بیماریهای واگیر تلف می‌گشتند از چنگال مخوف مرگ و میر رهایی یابند.

از مدارس پزشکی جز مدرسۀ طب سالرنو مؤسسۀ آموزشی پزشکی دیگری وجود نداشت که آن هم در چهارچوب مقررات شدید کلیسا عمل می‌کرد. لذا در کتاب چهارم تا آنجا که گنجایش آن اجازه داده با احتساب جمیع جهات، ضمن ارایۀ عکسها و تصاویر مستند و مستدل پزشکی، پژوهش منصفانه‌ای پیرامون پزشکی و درمان اروپا تا اواخر قرن پانزدهم انجام شده است. در این پژوهش کوشش به عمل آمده وضع پزشکی و درمان اروپا در دورۀ تاریک هزار‌سالۀ قرون وسطی، آن طور که وجود داشته، به کمک نوشته و عکس و تصاویر و نقشه نشان داده شود که امید است برای علاقمندان آن مفید واقع گردد.