تاریخ پزشکی جلد هشتم

ابتدا نظر این بود که دو قارۀ آفریقا و اقیانوسیه در یک جلد گنجانده شود. اما پس از لختی مطالعه و پژوهش معلوم شد، قاره آفریقا که جایگاه زندگی آدمیمانان و انسانهای با بیش از 20 هزار سال قدمت بوده، به دلایل متعدد از جمله استعمار و استثمار و خرید و فروش ساکنان آن تحت عنوان برده، در مقایسه با قطعات دیگر عالم مظلوم و مغبون واقع شده است. در مظلومیت و مغبون بودن مردمان این قاره همین بس که نوشته شود جمع کل آثار مکتوب مربوط به بهداشت و درمان و بهزیستی بجز کشور مصر که در خاورمیانه و شمال‌شرقی آفریقا واقع شده و آفریقای جنوبی، شاید به تعداد انگشتان دست نرسد. دلایل هر چه باشد، از استعمار و بهره‌کشی مردم گرفته تا همه‌گیریهای بزرگ بیماریهای مهلک نظیر آبله و طاعون و وبا و مالاریا و بیماری خواب و کوری رودخانه‌ای و امثال آنها، از دیدگاه تاریخ قابل توجیه نیست. ثبت و ضبط سرگذشت یا سلسله اعمال و وقایع و حوادث قابل ذکر مردم سرزمینها از قبیل فرهنگ، دولت، اقتصاد، خانواده، پوشاک، آواز و موسیقی، باورها، سحر و جادو، و شیوه‌های شفادهی و شفایابی از گذشته‌های دور تاکنون، می‌تواند آیینۀ زندگی مردمان عصر حاضر باشد.

به پاس پرکردن همین خلا تاریخی بوده که نگارنده پیش از پرداختن به اصل مطلب، بخشی از کتاب را به جایگاه آفریقا، سابقۀ حضور نخستین انسانهای باهوش در آفریقا، بردگان، جادو و خرافات و اثرات استعمار در پزشکی و درمان اختصاص داده و این مطلب را با عکسها و تصاویر و نقشه‌های دارای زیرنویس جامع و شرح‌های مفصل تکمیل نموده است. بی‌تردید این شیوۀ پژوهش می‌تواند بهره‌گیران از کتاب را از مراجعۀ به منابع و مآخذ ذیربط و جانبی بی‌نیاز نماید. کتاب نهم این مجموعه به بقیۀ مطالب کتاب آفریقا و اقیانوسیه تخصیص داده شده که متعاقب این کتاب چاپ و منتشر خواهد شد.